Taraflarýn gerçek iradelerini saklayarak, görünürde bir satýþ sözleþmesi yapmalarý hali yani "muvazaalý satýþ" sýklýkla karþýlan bir durumdur. Miras býrakanlar, borcu karþýlýðýnda evinin satýlmasýný istemeyen kiþiler muvazaalý satýþa baþvurabilmektedirler. Muvazaalý satýþ hakkýnda merak ettiklerinizi yazýmýzýn devamýnda bulabilirsiniz.

Muvazaa kelimesi Arapça kökenlidir ve “danýþýklýk” anlamýna gelir. Muvazaalý satýþ da “danýþýklý satýþ”ý ifade eder. Hukukta muvazaa, “taraflarýn gerçek amaçlarýný gizleyerek, gerçekte rýzalarý olmayan bir sözleþmeyi üçüncü kiþilere mevcutmuþ gibi göstermek için yaptýklarý gizli anlaþma”dýr.

Muvazaalý Satýþ Nedir?

Muvaazalý satýþta, taraflar üçüncü kiþilere karþý aslýnda istemedikleri beyanla meydana gelen sözleþmeyi yapmýþ gibi görünmeyi, ancak gerçekte yaptýklarý satýþ akdinin ya hiçbir sonuç doðurmamasýný veya baþka bir sözleþmenin hükümlerini meydana getirmesini isterler. Taraflarýn bu konuda anlaþmasý vardýr.
Muvazaalý satýþýn en sýk rastlanan örneði, borçlu kiþinin bir borcu karþýlýðýnda sahip olduðu evinin satýlmasýný önlemek için, evi tapuda bir baþka kiþiye satmýþ gibi göstermesidir.

Muvazaanýn Türleri Nelerdir?

Eðer muvaazalý sözleþme hiç hüküm doðurmayacaksa “adi muvazaa” söz konusudur. Muvazaalý sözleþmenin arkasýnda baþka bir sözleþme gizleniyorsa “nisbi muvazaa” vardýr. Muvazaa sözleþmenin tamamýný kapsýyorsa tam muvazaadan, sözleþmenin sadece belli bölümlerini kapsýyorsa kýsmi muvazaadan söz edilir. Örneðin, taraflar yaptýklarý satýþýn gerçek bedeline oranla daha yüksek veya daha düþük bir bedel göstermiþlerse kýsmi muvazaa vardýr. Ya da bir gayrimenkulün satýþý yapýlmýþ gibi görünüyor ama aslýnda yapýlan baðýþ gizleniyorsa nisbi muvazaa vardýr.

Muvazaalý Satýþ Durumunda Ne Yapýlýr?

Muvazaa, Türk Borçlar Kanununda düzenleme altýna alýnmýþtýr. Buna göre, bir sözleþmenin türünün ve içeriðinin belirlenmesi ve yorumlanmasýnda taraflarýn gerçek, ortak iradeleri esas alýnýr. Muvazaalý satýþ sözleþmesi de, taraflarýn gerçek iradesini yansýtmadýðý için hükümsüz olacaktýr.
Sözleþmenin hükümsüzlüðünü taraflar veya bu sözleþmede hukuki yararý olan üçüncü kiþiler ileri sürebilir. Hakim de muvazaayý re’sen (kendiliðinden) göz önüne alýr. Muvazaayý iddia eden ispatla yükümlüdür; muvazaalý satýþýn iptali davasýný açar. Buradaki en önemli istisna, muvazaayý bilmeksizin alacaðý iktisap eden üçüncü kiþi konusundadýr. Bu kiþi iyi niyetli olarak alacaðý edindiði için artýk bu alacak onun bakýmýndan muvazaalý deðil, muteberdir.
Miras býrakanýn bazý mirasçýlarýný miras hakkýndan yoksun býrakmak için aslýnda baðýþlamak istediði gayrimenkulü tapuda satýþ sözleþmesi ile devretmesi hali de sýk karþýlaþýlan bir durumdur. Böyle bir durumda, hak sahibi mirasçýlar satýþ sözleþmesinin muvazaalý olduðunu ileri sürerek, muvazaalý satýþýn iptali davasý açabilirler. Bu dava miras býrakanýn ölümünden sonra da açýlabilmektedir.