Amortisman indirimi, aktif durumdaki “malýn” belli bir (bir yýldan uzun) süre içinde kaybettiði deðerin iþleme alýnmasý anlamýna geliyor. Ýndirimden; kiracýsý bulunan ev, dükkan, aktif durumda çalýþan otel, yurt, restoran gibi iþletme sahipleri faydalanabiliyor. Kiþilerin indirimden faydalanmasý için yasal þartlarýn yerine getirilmesi gerekiyor. Ýlk þart olarak deðerin ticari olarak kullanýlmasý belirtiliyor. Yýllýk hesaplanan indirim oranlarý, kýymetin aktife girdiði hesap dönemi için gün esasýndan ele alýnýyor. Ýlk hesap döneminde iþleme alýnmayan amortisman, bir sonraki dönemde de iþleme dahil edilemiyor. Ancak kimi metalarýn bir sonraki dönemde de indirim için deðer ifade ettiði biliniyor. Örneðin, sinema filmleri ilk yýl %85, ikinci yýl %15 amortisman saðlýyor.
Bu indirime sahip olmak için ne yapmak gerekir?
Amortisman indirimi için iþletmenin veya kiralýk mülkün deðerlerinin aktif olarak kayýtlý olmasý gerekiyor. Faaliyetteki iþletmenin resmi envanterinde kayýtlý olan iktisadi kýymetlerin muhasebe kayýtlarýnda yer almasý yeterli olmuyor, sayým için resmi envanter kaydý olmasý gerektiðinin altý çiziliyor. Ýþletme faaliyetlerinde 1 yýldan daha fazla kullanýlmasý gereken deðerlerin tutarý da indirim için önem arz ediyor. Maliyet bedellerinin her yýl Bakanlar Kurulu kararý ile belirlenen tutarý aþmasý gerekiyor. Ýþletmenin kullandýðý kimi demirbaþlar bir bütün olarak ele alýnarak kýymeti hesaplanabiliyor. Örneðin, bir otelin çatal, býçak, tabak gibi giderleri bir arada, bütün olarak deðerlendirerek tek tek deðerin altýnda olmasýna raðmen toplu olarak amortisman indirimine tabi tutulabiliyor. Amortismana tabi tutulacak olan deðerin zaman içinde kýymetinden kaybetmesi de indirimden faydalanmak için gerekli görülüyor. Amortisman hesabýnda kullanýlan süre tespiti için makiye bakanlýðýnýn amortisman cetvellerinden faydalanýlabiliyor. Konuda muhasebecilerden destek alýnabiliyor.
Amortismana tabi varlýklar nelerdir?
Amortisman indirimi uygulanabilen varlýklar arasýnda; gayrimenkuller, mülklerin ayrýlmaz parça ve ayrýntýlarý, tesisat ve makineler, taþýtlar, gayrimaddi haklar, alet, mefruþat, demirbaþ ve sinema filmleri, tarým tesisleri, aðaçlandýrýlan alanlar, indirim için deðerlendirilebiliyor. Boþ arsalar indirime tabi tutulmazken üzerine bina inþa edilen veya ekili olan tarým arazileri için istisnai maddeler yer alýyor. Damýzlýk, süt veren veya üretim amacýyla kullanýlan canlý hayvanlar, her geçen yýl ürünü azalan madenler de indirim deðerleri arasýnda yer alýyor. Normal amortismanýn yaný sýra bir de fevkalade amortisman hesaplamasý yapýlýyor. Doðal afet sonucu zarar gören veya tamamen yok olan iþletmeler de Maliye Bakanlýðý’na baþvurarak fevkalade amortismandan yararlanabiliyor.